پنجاه متفکر کلیدی توسعه

کتاب پنجاه متفکر کلیدی توسعه را می‌توان نوعی دانشنامۀ توسعه نامید. شاخص‌ترین و در عین حال متنوع‌ترین اندیشمندان حوزۀ توسعه در این کتاب معرفی شده‌اند. در میان آن‌ها اقتصاددانان و مدیران بلندپایه و بین‌المللی، سیاستمداران و دولتمردانی از کشورهای جهان اول تا جهان سوم، رهبران بزرگ سیاسی و نظریه‌پردازان دانشگاهی به چشم می‌آیند. یکی سوسیالیست و مارکسیست و دیگری نئولیبرالیست و باورمند به سرمایه‌داری است؛ یکی از منظر منطقه‌ای و بومی می‌خواهد راه توسعه را هموار کند و دیگری از راه نهادها و مؤسسات اداری و مالی بین‌المللی؛ یکی توسعه را در ستیز میان جهان اول و سوم و دیگری در آشتی و همکاری میان این دو جستجو می‌کند؛ یکی دغدغه‌اش در نظر گرفتن اصول فمینیستی در برنامه‌های توسعه است و دیگری گمان می‌کند توجه به اصول بوم‌شناختی و زیست‌محیطی اساس ایجاد یک برنامۀ توسعۀ پایدار است. خواننده پس از مطالعۀ این کتاب از گستردگی دیدگاه‌ها و نظریه‌های توسعه به شگفت می‌آید، اما می‌تواند مطمئن باشد برای هر رویکرد قابل تصوری از توسعه‌گرایی، سرنخ‌هایی مهم در این کتاب یافت می‌شود. متفکرانی از چهار گوشۀ جهان و از نگرش‌های مختلف و هر یک با کوله‌باری از تجربه‌های سیاسی و اداری در متنوع‌ترین کشورهای دنیا راه‌های توسعه را ترسیم می‌کنند. خوانندۀ ایرانی می‌تواند با این پرسش که به راستی چه راهی برای توسعۀ ایران، چه از جهت ملی و چه به لحاظ منطقه‌ای، مناسب است، با نگاهی تطبیقی به مباحث و نمونه‌های مطرح‌شده در کتاب، به گمانه‌زنی در بارۀ امروز و فردایمان بپردازد.